در فقه امامیه، شرایط نکاح موقت (یا صیغه) نهادی شرعی است که به مؤمنان اجازه می‌دهد زیر چترِ احکام اسلام، رابطه‌ای با مدت محدود و شرایط مشخص برقرار کنند. آگاهی از تمام شرایط نکاح پیش از اجرای عقد، از تکرار مشکلات و مخدوش شدن حقوق طرفین جلوگیری می‌کند.
تعریف شرایط نکاح موقت
شرایط نکاح موقت عقدی است که در آن زوجین پیش از اجرای صیغه، مهریه و مدت عقد را تعیین میکنند. پس از پایان مدت عقد، بانوان ملزم به رعایت عده نکاح هستند تا از ایجاد اختلاط نسب جلوگیری شود.
شرایط نکاح موقت
۱. تصریح مهریه: تعیین دقیق مهریه (وجه نقد، مال یا منفعت مشروع) پیش از اجرای صیغه. بدون مهریه، شرایط نکاح موقت باطل است و از شرایط کلیدی هر شرایط شرایط نکاح موقت محسوب می‌شود.
-
تعیین مدت عقد: طول مدت عقد باید واضح و مشخص باشد؛ مثلاً سه ماه یا یک سال. نامعین بودن مدت عقد باطل کننده است؛ بنابراین ذکر مدت در متن صیغه ضروری‌ترین شرایط نکاح است.
-
اهلیت طرفین: زوج و زوجه باید عاقل، بالغ و دارای قصد باشند. در صورتی که زوجه باکره باشد، اذن ولی—مطابق با شرایط نکاح—لازم است.
-
عدم منع شرعی: مثل حرمت نسبی، رضاعی یا سابقهٔ عده نکاح که رعایت آن جزو بدیهی‌ترین شرایط نکاح است.
-
تلفظ صحیح صیغه: ایجاب و قبول باید به زبان عربی یا ترجمهٔ صحیح با نیت قربت ادا شود؛ اجرای درست صیغه شرط صحت شرایط نکاح موقت است.
مراحل اجرای صیغه گام‌به‌گام
-
گفت‌وگو درباره مبلغ مهریه و طول مدت عقد
-
اطمینان از فراهم بودن تمام شرایط نکاح (عدم موانع شرعی و قانونی)
-
قرائت صیغه توسط زوج یا عاقد مورد اعتماد
-
ثبت رسمی در دفترخانه یا سامانهٔ سایت همسریابی معتبر برای حفظ حقوق
عده شرایط نکاح موقت
پس از پایان مدت عقد یا بخشش مدت، زوجه باید عده نکاح نگه دارد؛ این مدت بر اساس فقه امامیه دو حیض کامل یا ۴۵ روز قمری برای زنان فاقد عادت است. عده نکاح در جلوگیری از اختلاط نسب نقش اساسی دارد و از شرایط نکاح پس از انحلال محسوب می‌شود.
سؤالات متداول
آیا امکان افزایش مدت عقد پس از اجرا وجود دارد؟ خیر؛ باید پس از اتمام مدت، صیغه‌ای جدید با مهریه جدید و رعایت مجدد شرایط نکاح جاری شود.
آیا ثبت رسمی الزامی است؟ از منظر فقهی، ثبت برای صحت شرایط نکاح موقت لازم نیست؛ اما برای اثبات حقوق مالی مانند مهریه به‌شدت توصیه می‌شود.
آیا میتوان در طول مدت عقد شرط طلاق تعیین کرد؟ بلی؛ شروط ضمن عقد در شرایط نکاح موقت معتبر است؛ مشروط به آنکه مخالف ذات عقد یا شرع نباشد.
جمع‌بندی
رعایت کامل شرایط نکاح—شامل تعیین مهریه، ذکر مدت عقد، اجرای صحیح صیغه و نگه داشتن عده نکاح—کلید موفقیت و جلوگیری از تبعات حقوقی در شرایط نکاح موقت است. با پایبندی به این ضوابط، زوجین می‌توانند از مزایای عقد موقتی شرعی بهره‌مند شوند و در عین حال، کرامت و حقوق متقابل را حفظ کنند.