مشهد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای مذهبی ایران، سالانه میزبان میلیون‌ها زائر از سراسر کشور و حتی خارج از کشور است. این ویژگی مذهبی و زائرپذیر بودن، تأثیر مستقیمی بر بسیاری از مسائل اجتماعی این شهر گذاشته است؛ از جمله پدیده صیغه یا همان ازدواج موقت. صیغه در مشهد، اگرچه از منظر شرعی جایگاه مشخصی دارد، اما در بستر اجتماعی با پیچیدگی‌ها، سوءتفاهم‌ها و حتی سوءاستفاده‌هایی همراه بوده است.
دلایل گسترش صیغه در مشهد
عوامل متعددی باعث افزایش تعداد روابط صیغه‌ای در مشهد شده‌اند. از جمله:
-
ورود گسترده زائران و مسافران به شهر با نیازهای عاطفی و موقت
-
مشکلات اقتصادی و بیکاری در برخی مناطق حاشیه‌ای شهر
-
افزایش طلاق و کاهش ازدواج دائم در بین جوانان
-
نبود حمایت اجتماعی برای زنان بی‌سرپرست یا مطلقه
برخی افراد از صیغه به‌عنوان راهکاری برای تأمین معاش یا امنیت موقت استفاده میکنند، در حالی‌که برخی دیگر ممکن است از خلأهای قانونی برای بهره‌برداری شخصی استفاده کنند. همین موضوع باعث حساسیت بالای این پدیده در شهر مشهد شده است.
وضعیت زنان صیغه‌ای در مشهد
زنان صیغه‌ای در مشهد، مانند سایر نقاط ایران، اغلب با نگاه‌های منفی اجتماعی، فقدان حمایت قانونی کافی و شرایط زندگی سخت مواجه هستند. نبود ثبت رسمی برای بسیاری از این روابط باعث می‌شود که این زنان در مواقع اختلاف یا بروز مشکل، دسترسی مؤثری به حقوق قانونی خود نداشته باشند.
بسیاری از این زنان از حاشیه شهرها یا دیگر استان‌ها به مشهد مهاجرت کرده‌اند و در صورت بروز مشکل، شبکه‌ای از حمایت خانوادگی یا اجتماعی ندارند. همین امر، آن‌ها را در معرض خطرات اجتماعی و اقتصادی بیشتری قرار می‌دهد.
نگاه فرهنگی به صیغه در مشهد
با اینکه صیغه در مشهد از نظر دینی پذیرفته شده است، اما هنوز در سطح فرهنگی و عرفی، پذیرش عمومی نسبت به آن بالا نیست. در بسیاری از خانواده‌ها و محافل اجتماعی، رابطه صیغه‌ای با برچسب‌هایی مانند ناپایداری، بی‌اخلاقی یا بهره‌کشی همراه می‌شود.
همین دیدگاه منفی، باعث پنهان‌کاری در این نوع روابط شده و شرایط را برای زنانی که وارد چنین رابطه‌هایی می‌شوند، سخت‌تر می‌کند. این مسئله همچنین مانع از حمایت‌های اجتماعی شفاف و مؤثر شده است.
نیاز به سیاست‌گذاری و آموزش
برای کاهش آسیب‌های مرتبط با صیغه در مشهد، نیاز به سیاست‌گذاری مشخص و اقدامات آموزشی و حمایتی وجود دارد. از جمله راهکارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
الزام به ثبت رسمی ازدواج‌های موقت
-
ارائه مشاوره حقوقی رایگان به زنان صیغه‌ای
-
ایجاد مراکز حمایتی و خدمات اجتماعی در مناطق آسیب‌پذیر
-
فرهنگ‌سازی برای کاهش نگاه منفی و قضاوت‌گرایانه نسبت به این پدیده
نتیجه‌گیری
صیغه در مشهد، پدیده‌ای چندوجهی است که نمی‌توان آن را تنها از زاویه شرعی یا اجتماعی بررسی کرد. برای برخورد درست با آن، باید نگاهی واقع‌بینانه، حمایتی و آگاهانه داشت؛ نگاهی که هم از آسیب‌دیدگان حمایت کند و هم جلوی سوءاستفاده از این سنت مذهبی را بگیرد.