آیه صیغه؛ نگاهی نو به یک حکم قرآنی
در میان احکام شرعی، کم‌تر مفهومی به اندازه «صیغه» دستخوش سوءبرداشت و قضاوت‌های سریع شده است. در حالی‌که آیه صیغه در قرآن، در سوره نساء آیه ۲۴، دقیقاً ناظر به مسئله‌ای انسانی و اجتماعی است: نیاز مشروع، حفظ کرامت، و تأمین امنیت روانی انسان‌ها.
فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً
قرآن بدون آن‌که با زبان شرم‌آور یا گناه‌آلود با موضوع برخورد کند، از “استمتاع” مشروع سخن می‌گوید؛ با لحنی آرام، روشن، و همراه با تأکید بر حق زن در دریافت «أُجُورَهُنَّ».
چرا آیه صیغه هنوز برای جامعه ما گنگ است؟
یکی از مهم‌ترین دلایل این ابهام، فاصله گرفتن از زبان قرآن و جایگزین کردن آن با برداشت‌های شخصی یا سیاسی است. در واقع، قرآن هیچ‌گاه ازدواج موقت را به‌عنوان یک حکم دست‌دوم یا پنهانی مطرح نکرده. بلکه آن را به‌عنوان راهکاری برای شرایط خاص معرفی کرده، به شرط رعایت اصول.
صیغه؛ ابزاری موقت برای حل مسئله‌ای دائمی
ازدواج موقت، اگر در جای خود، با درک درست از آیه صیغه و با رعایت احکام شرعی اجرا شود، می‌تواند:
-
جلوی گسترش روابط غیرشرعی را بگیرد
-
برای کسانی‌که امکان ازدواج دائم ندارند، راه‌حلی مشروع فراهم کند
-
تعهد و مسئولیت را در جای خود حفظ کند (با تعیین مهریه، مدت، رضایت کامل)
مشکل ما با صیغه، نه از خود حکم، بلکه از استفاده نادرست یا برداشت‌های نادرست از آن شروع می‌شود.
آیه صیغه و حقوق زن
برخلاف تصور عمومی، آیه صیغه در قرآن بیش از هر چیز بر حق زن در دریافت مهریه و کرامت او تأکید دارد. این آیه به‌صراحت می‌گوید: اگر بهره‌برداری جنسی صورت گرفته، زن مستحق اجرت مشخص است. این یک پیام مستقیم برای حفظ حرمت زن است، نه تایید سوءاستفاده.
صیغه پنهان نیست؛ یک حکم علنی قرآنی است
اگر قرآن درباره‌اش گفته، چرا ما از حرف‌زدن درباره‌اش خجالت بکشیم؟ اگر فهم صحیح و نهادسازی اجتماعی برای آن انجام شود، صیغه می‌تواند راهی حلال، محترمانه و مؤثر در روابط انسانی باشد. نه جایگزین ازدواج دائم، اما کمک‌کننده در شرایط خاص.
جمع‌بندی
آیه صیغه نه تنها مشروعیت ازدواج موقت را تأیید می‌کند، بلکه نگاه انسانی و عزتمندانه‌ای به آن دارد. در دنیایی که روابط بی‌ضابطه، بنیان خانواده را تهدید می‌کند، بازگشت به همین آیه می‌تواند پلی باشد برای حفظ عفت، احترام، و آرامش در جامعه.