احکام ازدواج موقت | آنچه هر مسلمان باید درباره متعه بداند
ازدواج موقت یا متعه، یکی از احکام فقهی در مذهب شیعه است که با شرایط خاصی میان زن و مرد برقرار می‌شود. این نوع ازدواج با عقد شرعی، مهریه مشخص و مدت معین، مشروع و مجاز است و در آموزه‌های دینی از آن به‌عنوان راه‌حلی برای سامان‌دهی روابط در شرایط خاص یاد شده است. شناخت احکام ازدواج موقت برای جلوگیری از سوءاستفاده، سؤتفاهم و تخلفات شرعی ضروری است.
تعریف ازدواج موقت
ازدواج موقت، عقدی است شرعی و محدود به مدت معین، که در آن زن و مرد با توافق، برای مدتی مشخص و با مهریه معلوم، به‌صورت حلال به هم محرم می‌شوند. پایان مدت تعیین‌شده، به‌منزله پایان رابطه زناشویی است، مگر اینکه تمدید یا به ازدواج دائم تبدیل شود.
شرایط صحت ازدواج موقت
برای آنکه ازدواج موقت شرعی و صحیح باشد، رعایت موارد زیر الزامی است:
-
رضایت کامل هر دو طرف
-
تعیین مدت مشخص عقد (مثلاً یک روز، یک ماه، یا یک سال)
-
مشخص بودن مقدار مهریه
-
خواندن صیغه عقد توسط یکی از طرفین یا شخص ثالث
-
نبود موانع شرعی (مثلاً زن در عده نباشد یا مرد همسر چهارم دائم نداشته باشد)
تفاوت احکام ازدواج موقت و ازدواج دائم
-
مدت‌دار بودن عقد: در ازدواج موقت، مدت معین است ولی در ازدواج دائم، پیوند همیشگی‌ست.
-
ارث: در متعه زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند مگر شرط شود، ولی در ازدواج دائم ارث وجود دارد.
-
نفقه: در ازدواج موقت نفقه الزامی نیست، مگر اینکه شرط شود.
-
ثبت رسمی: الزامی برای ثبت قانونی ازدواج موقت نیست، مگر در برخی کشورها برای حفظ حقوق طرفین.
-
تعداد همسر: مرد در متعه می‌تواند بیش از چهار زن موقت داشته باشد، برخلاف ازدواج دائم.
فسخ و پایان عقد موقت
عقد موقت با پایان مدت تعیین‌شده خودبه‌خود فسخ می‌شود. اما اگر یکی از طرفین بخواهد زودتر پایان دهد، مرد می‌تواند مدت باقی‌مانده را ببخشد. در این صورت، زن از عقد آزاد می‌شود.
عده در ازدواج موقت
اگر بین زن و مرد رابطه زناشویی برقرار شده باشد، زن باید بعد از پایان عقد عده نگه دارد که معمولاً ۴۵ روز یا دو بار عادت ماهانه است.
در صورت عدم برقراری رابطه جنسی، عده لازم نیست.
ثبت ازدواج موقت در قانون ایران
در فقه نیازی به ثبت نیست، اما برای اثبات حقوقی و جلوگیری از مشکلات قضایی، ثبت رسمی ازدواج موقت در دفاتر ازدواج یا از طریق سند عادی توصیه می‌شود. برخی خانواده‌ها شرط ثبت را قبل از عقد الزامی می‌دانند.
نگاه اخلاقی به ازدواج موقت
از دیدگاه اسلام، ازدواج موقت یک راه‌حل مشروع برای جلوگیری از گناه، فساد و رابطه نامشروع است. با این حال، استفاده مکرر یا بدون هدف از آن، می‌تواند به آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی منجر شود. مهم است که نیت، شفاف، صادقانه و مطابق احکام شرعی باشد.
سوالات پرتکرار درباره احکام ازدواج موقت
-
آیا در متعه نیاز به اجازه پدر هست؟
اگر زن باکره باشد، بله؛ در غیر این صورت به فتوای مرجع تقلید بستگی دارد. -
آیا ازدواج موقت فقط برای مردان است؟
خیر، زن نیز با اختیار و رضایت می‌تواند وارد عقد متعه شود. -
آیا چند متعه هم‌زمان جایز است؟
از نظر فقهی برای مرد بلامانع است، ولی توصیه به اعتدال شده است.
جمع‌بندی
شناخت کامل از احکام ازدواج موقت برای هر مسلمانی ضروری است، خصوصاً برای کسانی که قصد استفاده از این نهاد شرعی را دارند. رعایت شرایط شرعی، نیت پاک، احترام به طرف مقابل و آگاهی از حقوق و وظایف، می‌تواند این نوع ازدواج را به بستری سالم، شرعی و مؤثر در حفظ عفت عمومی تبدیل کند.