معنی متعه چیست؟ بررسی واژه، مفهوم فقهی و جایگاه اجتماعی
واژه متعه (Mutʿah) در زبان عربی به‌معنای بهره‌بردن، لذت‌بردن یا انتفاع است. در فقه شیعه، این واژه به نوع خاصی از ازدواج موقت اطلاق می‌شود که تحت شرایط مشخص شرعی و با رضایت طرفین انجام می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق معنی متعه، تفاوت آن با ازدواج دائم و نگاه جامعه به آن می‌پردازیم.
تعریف متعه در فقه شیعه
متعه یا ازدواج موقت نوعی عقد ازدواج است که:
-
مدت آن مشخص و محدود است (مثلاً یک روز، یک ماه یا یک سال)
-
مهریه آن باید تعیین شود و بدون آن باطل است
-
با رضایت کامل زن و مرد انجام می‌شود
-
الزامی به نفقه و ارث (مگر در صورت توافق) ندارد
شرایط صحت عقد متعه
برای اینکه عقد متعه صحیح باشد، باید:
-
صیغه با الفاظ عربی یا معادل فارسی با نیت شرعی خوانده شود
-
مدت و مهریه مشخص باشد
-
زن در عده نباشد و منع شرعی وجود نداشته باشد
-
رضایت طرفین کامل باشد
تفاوت متعه با ازدواج دائم
در ازدواج متعه یا موقت، مدت رابطه محدود و مشخص است، در حالی که ازدواج دائم نامحدود و مادام‌العمر می‌باشد. مهریه در متعه باید حتماً تعیین شود، ولی در ازدواج دائم می‌تواند تعیین شود یا در زمان عقد تعیین نشود. نفقه در متعه الزامی نیست مگر اینکه شرط شود، اما در ازدواج دائم همواره الزامی است. همچنین ارث‌بری در متعه وجود ندارد مگر اینکه شرط شده باشد، ولی در ازدواج دائم به‌صورت پیش‌فرض برقرار است. ثبت رسمی نیز در متعه الزامی نیست ولی در ازدواج دائم قانونی و الزامی‌ست.
جایگاه اجتماعی متعه
اگرچه متعه از نظر فقهی مشروع و معتبر است، اما در جامعه با چالش‌هایی مواجه است:
-
دیدگاه منفی برخی افراد و رسانه‌ها
-
قضاوت ناعادلانه نسبت به زنان در عقد متعه
-
نبود حمایت قانونی کافی در صورت عدم ثبت عقد
متعه برای چه کسانی توصیه می‌شود؟
-
افرادی که شرایط ازدواج دائم را ندارند
-
کسانی که به دنبال رابطه شرعی و مشروع در بازه زمانی خاصی هستند
-
مردان و زنانی که به‌دلایل شخصی یا مالی از ازدواج دائم اجتناب میکنند
جمع‌بندی
معنی متعه در فقه شیعه فراتر از یک واژه است؛ متعه به‌عنوان راه‌حلی شرعی برای پاسخ‌گویی به نیازهای انسانی در زمان مشخص شناخته می‌شود. اگر با نیت صحیح، رعایت اصول شرعی و احترام متقابل انجام شود، می‌تواند رابطه‌ای سالم، مشروع و انسانی باشد.